Delft Teknik Üniversitesi’nden Yasemin Türkyılmaz-van der Velden, TU Delft’in yeni açık bilim programını bizlerle paylaştı.
Yaseminin sunumda kullandığı slaytlara aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:
Sunumun video kaydı da YouTube’da OpenAIRE kanalında yayında:
Sunum içinde “açıklık” kavramı altında farkındalık oluşturmaya çalıştığımız birçok alt kavramla ilgili üniversite genelinde yapılan çalışmalara da değinildi. Bu alt kavramlar:
- Açık Bilim
- Açık Erişim
- Açık Veri
- Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar
- Açık Lisanslar
- Açık Eğitim
- Açık İnovasyon
Yukarıda yer alan kavramların her biri ile ilgili ayrı çalışmalar gerçekleştiriliyor Türkiye’de. Ancak bunların bence TU Delft’de olduğu gibi genel bir açıklık (ya da Açık Bilim) şemsiyesi altında birlikte ele alınması gerekli. Üniversitedeki ayrı birimlerin (fakültelerin ya da daire başkanlıklarının) ayrı kavramlar üzerine yoğunlaşması belki anlaşılabilir ancak diğer açık kavramlarını çok da umursamıyor olmalarını kabul etmek mümkün değil.
TU Delft hazırladığı Stratejik Çerçeve 2018 – 2024 dokümanı üniversitenin açıklığa bakışını ortaya koyması açısından önemli. Ulusal bir açık plan ya da açık bilim politikasının oluşmasını ya da hayata geçmesini beklemeden akademi kendi çalışmalarına mutlaka başlamalı. Nitekim TU Delft bu konuda “Açık Bilim Strateji Planı 2020 – 2024” dokümanını 2019 yılında hazırlamış.
Hazırlanmış olan açık bilim planının genel yapısı aşağıdaki görselde özetlenmiş durumda. TU Delft tarafından hazırlanan stratejik çerçeve ve açık bilim strateji planı Türkiye’deki üniversiteler için de çok iyi bir yol haritası olabilir.
Görseldeki 5 sütun v bu sütunları kesen 3 satır temel olarak akademide gerçekleştirmemiz gereken dönüşümü de bence çok güzel bir şekilde ifade ediyor. Sunumda bu ana başlıklar aşağıdaki şekilde detaylandırılmış:
- Açık Eğitim
- Açık eğitim kaynaklarını artırmak
- Hedefler:
- Öğretmenlere destek ve eğitim verilmesi,
- Etkileşimli açık ders kitapları oluşturma ve yayınlama,
- Ticari ders kitaplarından açık kaynaklara geçme,
- Telif Hakkı ve Lisans konuları.
- Açık Erişim
- Açık Erişim alanında ilerlemek.
- Hedefler:
- Açık Erişim politikasının revize edilmesi,
- Açık Erişim görselleştirme panelinin uygulamaya konması,
- “Plan S”in uygulamaya konması,
- Makale işlem ücretleri üzerine politika geliştirilmesi.
- Açık Yayıncılık Platformu
- Açık Yayıncılık Platformu geliştirmek
- Hedefler:
- Alternatif yayıncılık format ve servislerinin sunulması,
- Kayıtlı raporlar (registered reports), negatif sonuçlar,
- “Geliştirilmiş / etkileşimli” yayınlar,
- Açık inceleme biçimleri (open (peer) review) ve yayın sonrası açık yorum (open post-publication commentary).
- FAIR Veri
- Araştırma verilerini FAIR hale getirmek
- Hedefler:
- Disipliner FAIR veriler üzerine rehberler hazırlanması,
- Veri yöneticileri (data managers) pilot projesinin yürürlüğe girmesi,
- Veri yöneticileri projesinin sürdürülebilirliği için stratejik bir plan geliştirilmesi,
- Araştırma Verisi Yönetimi üzerine dersler geliştirilmesi.
- FAIR Yazılım
- Araştırmalarda geliştirilen yazılımları FAIR hale getirmek
- Hedefler:
- Yazılım geliştirme ve arşivleme üzerine rehberler hazırlanması,
- Araştırma yazılımı mühendisleri (research software engineers) pilot projesinin yürürlüğe girmesi,
- Araştırma yazılımı mühendisleri projesinin sürdürülebilirliği için stratejik bir plan hazırlanması,
- (Açık) yazılım için politika geliştirilmesi,
- Araştırma yazılımı geliştirmek üzerine dersler geliştirilmesi.
- Açık Çağda Değerlendirme ve Ödüllendirme
- Açık bilim uygulamalarının tüm boyutlarına katkıda bulunan faaliyetleri desteklemek.
- Hedefler:
- Açık Bilim aktivitelerinin işe alım, terfi ve değerlendirme için mevcut TU Delft kriterlerine dahil edilmesi,
- Araştırma değerlendirmesi için alternatif yöntemler geliştirilmesi,
- Kariyer yollarında farklılaşma için politika geliştirilmesi.
- Üçüncü Taraflarla Verimli İşbirliği
- Üçüncü taraflarla işbirliği içinde ortaya çıkan durum veya fırsatlarla başa çıkmak.
- Hedefler:
- (Açık) yazılım için politika geliştirilmesi,
- Üçüncü taraflarla verimli işbirliği için politika geliştirilmesi,
- Yüksek lisans tezlerinin yayınlanması için uygulama planı hazırlanması.
- Açık Bilim Becerileri
- Açık bilim ilkelerini uygulamaya koymak için gerekli becerilerin edinilmesini sağlamak (araştırmacılar, öğretmenler, öğrenciler ve destek personeli için).
- Hedefler:
- Açık Bilim becerileri için bir çerçeve geliştirilmesi,
- Proje kapsamdaki bütün eğitimleri kapsayan bir envanter hazırlanması,
- Kariyer aşamasına bağlı olarak beceri düzeyleri hakkında rehberler hazırlanması.
Genel hatlarıyla çok beğendiğim bir Açık Bilim Planı hazırlamış TU Delft’deki meslektaşlarımız. Hepsinin emeğine sağlık. Ayrıca bu planı bizle paylaştığı için sevgili Yasemin’e çok teşekkür ediyorum. Kendi adıma çok verimli geçen bir seminer oldu. OpenAire+ Türkiye yardım masasına ve dostum Gültekin’e de bu organizasyonundan ötürü ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum.
Ve gelenekse mottomuz ile bitiriyorum:
Olabildiğince açık, gerektiği kadar kapalı 🙂
Bir yanıt yazın